Zrozumieć skórę

Skąd biorą się przebarwienia na skórze?

Kolor skóry jest zdefiniowany poprzez fototyp danej osoby oraz ekspozycję na słońce, strefy ciała poddawane ekspozycji są ciemniejsze od tych zakrytych ubraniem. Naturalnym barwnikiem określającym kolor skóry jest melanina, którą organizm wydziela by chronić skórę przed promieniami UV i, która pozwala uzyskać opaleniznę.

Zaburzenia pigmentacji są związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem melaniny, powoduje to przebarwienia (ciemne plamy) lub odbarwienia skóry (jaśniejsze plamy). W tym ostatnim przypadku mowa na ogół o chorobach, jak np. bielactwo nabyte (vitiligo) lub albinizm, które wymagają interwencji medycznej.

Niezależnie od ekspozycji na słońce, skóra ma swój naturalny kolor - zwany pigmentacją skóry.

Kolor ten zależy od komórek skóry - melanocytów, które produkują pigment znany pod nazwą "melanina". Melanina obecna w skórze zapewniają naturalną ochronę przed promieniowaniem ultrafioletowym (UV).

Istnieją 2 rodzaje melaniny:

Eumelanina
Częściej znana pod nazwą "prawdziwej melaniny", jest koloru czarnego lub ciemno-brązowego i jest obecna u osób o skórze matowej (chroni przed promieniami UV).
Feomelanina
Nazywana jest również "melaniną czerwoną lub rudą". Występuje u osób o jasnej skórze oraz u osób o rudych włosach (nie chroni przed promieniami UV, przeciwnie jej synteza wytwarza wolne rodniki szkodliwe dla skóry).

Zróżnicowana proporcja obu melanin jest obecna u każdego człowieka. Określa naturalny kolor skóry i opaleniznę wytworzoną przez słońce.

JAK PRZEBIEGA PIGMENTACJA?

Pigmentacja jest wynikiem skomplikowanego procesu składającego się z 4 etapów:

1/ Promienie ultrafioletowe oraz "mediatory biologiczne" (substancje obecne w komórkach skóry) stymulują proces pigmentacji oraz, w konsekwencji, produkcję melaniny w komórkach nazywanych "melanocytami".

2/ Melanina jest produkowana przez melanocyty.

3/ Melanina w ten sposób wyprodukowana jest wysyłana do warstw naskórka.

4/ Przemieszcza się następnie w kierunku powierzchni skóry z powodu stałego odnawiania się komórek naskórka.

PRZEBARWIENIA ZWIĄZANE Z WIEKIEM I EKSPOZYCJĄ NA SŁOŃCE

Promienie UV przechodzą przez naskórek i pobudzają komórki barwnikowe skóry (melanocyty). Praca niektórych melanocytów jest zakłócona i zaczynają wydzielać duże ilości melaniny w trybie ciągłym. Przebarwienia pojawiają się gdy melanina zwiększa się w anormalny sposób i gdy dystrybucja nadprodukcji melaniny nie jest jednakowo rozłożona na powierzchni skóry. Gromadzi się więc w niektórych miejscach i tworzy nieestetyczne plamy.

Nadmierna ekspozycja na słońce (zbyt intensywna lub zbyt długa ekspozycja) pociąga za sobą konsekwencję jak zbyt duża produkcja melaniny, co objawia się tworzeniem się przebarwień lub plam soczewicowatych (małych okrągłych i płaskich plam o rożnych rozmiarach).

U osób pracujących na zewnątrz (marynarze, pracownicy budowlani...) można zaobserwować tendencję do pojawiania się przebarwień wcześniej niż u innych osób.

Poza tym ryzyko przebarwień zwiększa się wraz z wiekiem i ze starzeniem się komórek i pojawia się na ogół w miejscach najbardziej wyeksponowanych na słońce (twarz, szyja, dłonie...). Słońce i wiek są zatem podstawowymi czynnikami powstawania plam barwnikowych. Mówimy o plamach soczewicowatych słonecznych lub starczych. Plamy soczewicowate dotykają 90% osób o białej skórze powyżej 50 roku życia. Dotyczy to wszystkich typów skóry.

Zmiany hormonalne wynikające z ciąży lub zażywania doustnych środków antykoncepcyjnych mogą być odpowiedzialne za pojawienie się przebarwień.

U kobiet o skórze matowej (brązowej), zmiany hormonalne mogą pociągać za sobą pojawienie się brązowych plam na twarzy zwanych ostudą. Mowa tu o plamach znajdujących się w górnej części twarzy i stających się wyraźniejszych latem.

Ich kolor może być zróżnicowany, ale staje się ciemniejszy pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. Taka pigmentacja pojawia się nagle ale znika lub osłabia się całkowicie po powrocie hormonów do normalnego poziomu (na przykład po narodzinach dziecka). Pigmentacja resztkowa może jednak pozostawać jeszcze przez kilka miesięcy lub nawet przez kilka lat.

W niektórych przypadkach ostuda może pojawiać się niezależnie od ciąży czy przyjmowania doustnych środków antykoncepcyjnych.

PRZEBARWIENIA ZWIĄZANE Z SUBSTANCJAMI FOTOTOKSYCZNYMI I ZE SKALECZENIAMI SKÓRY

W przypadku ekspozycji na słońce, niektóre rośliny (wyciągi roślinne), niektóre perfumy lub lekarstwa mogą powodować pojawianie się brązowych plam wynikających z reakcji fotoalergicznej (fototoksyczność).
Poza tym, skóra skaleczona lub z bliznami (następstwa oparzeń, poparzenia słoneczne, blizny ran zapalnych, szczególnie blizny potrądzikowe) łatwiej wytworzy plamy pigmentacyjne niż gdy jest eksponowana na słońcu.

Najlepszym rozwiązaniem jest systematyczna fotoprotekcja podczas najbardziej słonecznych miesięcy połączona z odpowiedzialnym zachowaniem wobec słońca.

Należy chronić się przed słońcem aby uniknąć pojawiania się przebarwień lub pogorszenia już istniejących. Należy unikać słońca gdy jego promienie są najsilniejsze, tzn. między godziną 10 a 15.
Należy świadomie wybierać krem przeciwsłoneczny, jego wskaźnik ochrony przeciwsłonecznej musi wynosić co najmniej 20 (lub 30 jeżeli masz jasną skórę).
Zażywaj doustne suplementy diety (kapsułki lub tabletki) przed i podczas ekspozycji na słońce w celu lepszego przygotowania skóry na słońce.

Nie wystawiaj nigdy niemowląt na działanie słońca. Chroń dzieci za pomocą ubrań oraz specjalnego kremu przeciwsłonecznego: 80% problemów skóry jest spowodowanych ekspozycją na słońce do 18 roku życia.

Gdy istnieje problem pigmentacji, można zauważyć poprawę stanu skóry przy systematycznym stosowaniu fotoprotekcji przez okres 2 do 5 lat od kwietnia do października. Ponieważ działanie słońca aktywuje pigmentację, systematyczna ochrona przed promieniowaniem UV może pozwolić przywrócić skórze normalny stan.

Używaj środków higieny specjalnie stworzonych dla skóry z problemami z pigmentacją.

Produkty chroniące skórę przed słońcem działają profilaktycznie, ale mogą wykazywać skuteczność w działaniu również na istniejące przebarwienia, pod warunkiem, że jest się cierpliwym i że stosuje się je regularnie.

Równolegle, aby pomóc zmniejszyć plamy pigmentacyjne oraz ujednolicić koloryt skóry, stosuj produkty odbarwiające dostosowane do stopnia wrażliwości skóry.