Propozycje kuracji

Łojotokowe zapalenie skóry twarzy. Czym jest i jak sobie z nim radzić?

Łojotokowe zapalenie skóry twarzy dotyka głównie mężczyzn w średnim wieku oraz niektóre kobiety, a także niemowlęta. Bezpośrednią przyczyną zmian jest łojotok (nadmierne wydzielanie sebum), który sprzyja namnażaniu drożdżaków z rodzaju Malassezia. Swędzące, czerwone zmiany skórne z towarzyszącymi tłustymi, żółtymi łuskami mogą budzić wiele wątpliwości i pytań. Czy łojotokowe zapalenie skóry jest zaraźliwe? Co wywołuje objawy? Podpowiadamy, jak łagodzić dolegliwości, zmniejszać zaczerwienienie i ograniczać nawroty choroby.

Łojotokowe zapalenie skóry, zwane też „ŁZS” lub „egzemą łojotokową”, to choroba skóry, która najczęściej obejmuje twarz. Choć nie stanowi zagrożenia dla ogólnego zdrowia, łojotokowe zapalenie skóry twarzy potrafi znacząco wpływać na komfort życia. Tłuste, czerwone i żółte łuszczące się plamy, które pojawiają się na twarzy, są wyjątkowo nieprzyjemne, zwłaszcza że choroba ta bywa źle rozumiana, nie zawsze rozpoznawana na czas i odpowiednio, pielęgnowana często przybiera postać przewlekłą. Jeśli należysz do 2% populacji osób dotkniętych łojotokowym zapaleniem skóry twarzy, zapewne masz już własne doświadczenia.

Wokół ŁZS powstało wiele mitów. Poniżej znajdziesz kilka kluczowych informacji, które pomogą Ci lepiej zrozumieć chorobę oraz poznać sposoby jej łagodzenia.

Objawy łojotokowego zapalenia skóry twarzy to przede wszystkim czerwone, łuszczące się plamy. Pojawiają się one w miejscach, gdzie produkcja sebum jest zwiększona. Sebum to naturalna substancja lipidowa wytwarzana przez gruczoły łojowe, pełniąca funkcję ochronną. Łojotokowe zapalenie skóry twarzy dotyczy więc tych obszarów, gdzie sebum powstaje najwięcej.

Najczęstsze miejsca występowania łojotokowego zapalenia skóry na twarzy:

okolice skrzydełek nosa,
przestrzeń między nosem a kącikami ust (fałdy nosowo-wargowe),
między brwiami,
brwi,
za uszami,
wewnątrz ucha (rzadziej).

Zmiany mogą powodować swędzenie i dyskomfort.

W 9 na 10 przypadków łojotokowe zapalenie skóry dotyczy skóry głowy. Objawia się dużymi, tłustymi, białymi lub żółtymi łuskami, którym często towarzyszy świąd. Skóra głowy może być zaczerwieniona, zwłaszcza na linii włosów przy czole, skroniach i karku.

Kogo dotyka łojotokowe zapalenie skóry?

Jak już wspomniano, ŁZS dotyka około 2% populacji. Może pojawić się już w okresie dojrzewania, ale najczęściej rozwija się u dorosłych w wieku 40–60 lat, z największą częstością po 65. roku życia¹. Choroba częściej dotyka mężczyzn niż kobiety² - u panów może występować także w obrębie brody. U niemowląt (aż 71%) objawia się w formie ciemieniuchy na skórze głowy lub zmian pieluszkowych. Jest to jednak stan przejściowy i ustępuje samoistnie³.

¹ Luis J. Borda i Tongyu C. Wikramanayake - Łojotokowe zapalenie skóry i łupież: kompleksowy przegląd. J Clin Investig Dermatol. 2015 grudzień

² Blake E. Vest i Kevin Krauland – Malassezia Furfur. StatPearls Publishing Ostatnia aktualizacja: 7 listopada 2021 r.

³ Dan Tucker i Sadia Masood - Łojotokowe zapalenie skóry. StatPearls Publishing Ostatnia aktualizacja: 3 sierpnia 2021 r.

Dokładna przyczyna łojotokowego zapalenia skóry nie została jeszcze w pełni poznana. Wiadomo jednak, że choroba jest związana z namnażaniem się drożdżaka (jednokomórkowego grzyba) z rodzaju Malassezia: furfur, globosa i restricta. Drożdżak ten rozwija się w środowisku bogatym w tłuszcze, a więc w miejscach, gdzie sebum jest dużo, ma idealne warunki do rozwoju.

Dermatolodzy coraz częściej wskazują, że ŁZS ma charakter immunologiczno-alergiczny.

Układ odpornościowy traktuje obecność drożdżaka jak czynnik drażniący i wywołuje reakcję zapalną skóry.

Inna hipoteza zakłada, że drożdżaki modyfikują sebum, czyniąc je substancją drażniącą - prozapalną.

Warto dodać, że stres i zmęczenie mogą nasilać objawy, ale nie są przyczyną samej choroby.

Łojotokowe zapalenie skóry nie jest chorobą zakaźną ani niebezpieczną. Jak już wspomniano, ŁZS często pojawia się zarówno na twarzy, jak i na skórze głowy. Istnieją czynniki, które mogą wywoływać nawroty choroby:

skóra tłusta,
brak higieny,
pocenie się,
ciepło i wilgoć,
chłód,
stres i zmęczenie,
nadużywanie alkoholu,
otyłość,
ciąża.

Podejrzewasz u siebie łojotokowe zapalenie skóry? Najpierw skonsultuj się z lekarzem, najlepiej dermatologiem, który oceni charakter zmian i dobierze indywidualne leczenie. Uwaga: łatwo pomylić ŁZS z łuszczycą. Opinia specjalisty rozwieje wszelkie wątpliwości.

Produkty pielęgnacyjne mogą wspomagać leczenie i ograniczać nawroty ŁZS. Kremy i żele do mycia twarzy na ŁZS mają na celu ograniczenie namnażania się drożdżaków Malassezia na skórze. W niektórych przypadkach lekarz może przepisać żel z litem. Jeśli masz zmiany na twarzy, dermatolog dobierze odpowiednie preparaty do stosowania miejscowego. W przypadku zmian na skórze głowy, specjalny szampon na ŁZS pomoże pozbyć się łusek i złagodzić świąd.

Czym łojotokowe zapalenie skóry różni się od łuszczycy?

Nie należy mylić łojotokowego zapalenia skóry z łuszczycą. Choć na pierwszy rzut oka wyglądają podobnie, różnią się zarówno objawami, jak i przyczynami. Najlepiej skonsultować się z dermatologiem, aby uzyskać prawidłową diagnozę.

Siedem wskazówek, jak zapobiegać nawrotom łojotokowego zapalenia skóry

Jeśli masz tę chorobę, Twoja skóra jest bardziej wrażliwa niż przeciętnie. Możesz ograniczyć nawroty i unikać czynników wywołujących ŁZS, dostosowując pielęgnację, styl życia i dietę. Oto siedem praktycznych porad:

1. Używaj delikatnych środków do codziennego oczyszczania

Do mycia twarzy, ciała i skóry głowy wybieraj łagodne, dobrze tolerowane preparaty. Wypróbuj żel myjący bez mydła przeznaczony do skóry z ŁZS. Codzienne oczyszczanie jest ważne, aby usuwać nadmiar sebum, nie podrażniając skóry. Na świąd skóry głowy możesz kupić specjalny szampon dostępny bez recepty.

2. Regularnie nawilżaj skórę kremem przeznaczonym do ŁZS

Istnieją nietłuste kremy nawilżające specjalnie opracowane do pielęgnacji skóry z łojotokowym zapaleniem. Takie kremy nawilżają i łagodzą skórę, wzmacniają jej odporność, usuwają łuski i redukują podrażnienia oraz świąd.

3. Stosuj krem z filtrem przeciwsłonecznym

Choć słońce może czasem zmniejszać łuszczenie się skóry przy ŁZS, należy pamiętać, że promieniowanie UV przede wszystkim ją podrażnia. U części pacjentów opalanie może nasilić zmiany skórne. Warto więc stosować lekki krem z filtrem, by chronić skórę.

4. Unikaj tarcia, które może podrażniać skórę

Podczas osuszania skóry nie pocieraj jej energicznie ręcznikiem. Tarcie na twarzy lub skórze głowy z ŁZS może nasilać łuszczenie i powodować dalsze złuszczanie. Zamiast tego delikatnie przykładaj ręcznik do skóry.

5. Nie drap zmian

Gdy poczujesz świąd, staraj się nie drapać. To trudne, ale drapanie już podrażnionej skóry tylko nasili stan zapalny. Warto mieć pod ręką krem nawilżający, który złagodzi świąd. Na skórze głowy można wykonać delikatny masaż, by złagodzić nieprzyjemne odczucia.

6. Dbaj o zdrowy styl życia, by nie zaostrzać objawów ŁZS

Możesz ograniczyć objawy, prowadząc zdrowy tryb życia. Te zalecenia są korzystne także dla ogólnej kondycji skóry:

Wysypiaj się
Unikaj kosmetyków nieodpowiednich dla twojej skóry
Nie pal papierosów
Nie pij alkoholu

Zaleca się też rezygnację z nakryć głowy i ciasnych fryzur, które mogą nasilać podrażnienia spowodowane łuszczeniem skóry.

7. Stosuj zdrową dietę

Dieta również może nasilać objawy łojotokowego zapalenia skóry. Najlepiej unikać tłuszczów nasyconych (np. śmietany) oraz cukrów obecnych w ciastach i słodyczach. Gotowe posiłki często zawierają dużo cukru i soli. Wybieraj zdrowe produkty bogate w witaminy i kwasy omega-3 i 6:

Witamina C – cytrusy, melon, kalafior
Witamina A – masło, jajka, marchew
Witamina E – oleje, awokado, migdały
Omega-3 i 6 – tłuste ryby, oleje, białka

Jak pielęgnować skórę z łojotokowym zapaleniem?

Skóra dotknięta łojotokowym zapaleniem wymaga szczególnej troski i odpowiednio dobranej rutyny pielęgnacyjnej opartej na specjalistycznych kremach i żelach do mycia przeznaczonych do skóry z ŁZS.

Dzięki regularnej pielęgnacji można wydłużyć okresy remisji i złagodzić objawy choroby.