Hiperpigmentacja to ciemniejsze plamy na skórze powstające w wyniku nadmiernej produkcji melaniny. Mogą być efektem działania słońca, hormonów, procesów starzenia lub stanów zapalnych, takich jak trądzik. Dlaczego niektóre przebarwienia utrzymują się latami, a inne znikają? Poznaj mechanizmy ich powstawania i dowiedz się, jak skutecznie im zapobiegać.
Gładka, jednolita cera to symbol zdrowej i młodej skóry. A jednak ciemne ślady i przebarwienia, które twoja skóra gromadzi, są niezaprzeczalnym dowodem upływu czasu – ale też mądrości, którą zdobywasz!
Dermatolodzy określają te ciemniejsze plamy, które pojawiają się na skórze, jako miejscowe hiperpigmentacje. Pojawiają się one pod wpływem szerokiego zakresu czynników, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych: zanieczyszczenia, zbyt duża ekspozycja na słońce, wiek, ciąża, blizny po trądziku, zaburzenia hormonalne lub predyspozycje genetyczne.
U podstawy i wspólną dla wszystkich tych czynników przyczyną są zaburzenia w produkcji melaniny, ponieważ to właśnie melanina odpowiada za ciemne plamy pojawiające się na skórze.
Melanina odgrywa główną rolę w nadaniu koloru twojej skóry - od jasnego, przez odcienie różowego i oliwkowego, aż po ciemnobrązowy. Promienie słoneczne UV są jednym z najsilniejszych czynników odpowiedzialnych za produkcję melaniny. Gdy wygrzewasz się w ich cieple, pobudzają twoją skórę głęboko wewnątrz, wywołując pojawienie się melaniny na powierzchni w czteroetapowym procesie zwanym melanogenezą.
Promienie UV, a szczególnie UVB, przenikają do naskórka i stymulują tyrozynazę oraz jej mediatory. Tyrozynaza to główny enzym odpowiedzialny za produkcję melaniny, która powstaje w komórce zwanej melanocytem. Następnie melanina jest przekazywana do keratynocytów i przemieszcza się ku powierzchni skóry. Komórki wypełnione melaniną barwią zewnętrzną warstwę skóry. Stopniowo zanikają podczas naturalnego odnawiania się komórek skóry.
Melanina daje ci zatem opaleniznę latem. Przez kilka miesięcy wszyscy cieszymy się zdrowym, równomiernym kolorem skóry.
Czasami jednak niektóre melanocyty nigdy nie przestają pracować i nieustannie wytwarzają duże ilości melaniny. Nadmiar melaniny jest nierównomiernie rozkładany na powierzchni skóry, gromadzi się w postaci ciemniejszych, rozproszonych plam pigmentacyjnych.
Hiperpigmentacje, czyli przebarwienia mogą dotknąć każdego, niezależnie od wieku czy płci. Przybierają różnorodne formy i kształty, a ich występowanie jest niezależne od typu skóry.
Melasma nazywana jest również ostudą, ale częściej znana jest jako „maska ciążowa”, ponieważ zwykle występuje u kobiet w wieku rozrodczym, najczęściej po ciąży. Symetryczne plamy o nieregularnym, ale wyraźnym zarysie przypominają maskę umieszczoną na częściach twarzy i szyi narażonych na słońce. Przebarwienia są zawsze bardziej widoczne podczas lub bezpośrednio po ekspozycji na słońce, a ich utrzymywanie się, często przez lata, stanowi rzeczywisty problem.
Czynniki, które zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju melasmy, to predyspozycje genetyczne, ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe i światło widzialne, żeńskie hormony płciowe podczas ciąży lub terapii hormonalnej, niektóre choroby endokrynologiczne (zaburzenia tarczycy lub choroby jajników itp.), a także niektóre leki (na przykład leki przeciwpadaczkowe) mogą również wywołać melasmę.
Najczęściej używany skrót to „PIH”, przebarwienia te mają niewyraźne i nieregularne kontury, które pojawiają się po uszkodzeniach i podrażnieniach skóry.
Różnorodne przyczyny mogą wywołać PIH - od zwykłego urazu, oparzenia czy ukąszenia owada, po zabiegi dermatologiczne, takie jak leczenie laserowe czy dermabrazja. Może również wystąpić po infekcji skórnej lub zmianach zapalnych, np. w trądziku, egzemie kontaktowym czy atopowym zapaleniu skóry. PIH może być także wywołana reakcjami nietolerancji na zbyt agresywne produkty kosmetyczne lub wynikiem peelingu chemicznego.
Z PIH zmagają się kobiety i mężczyźni w każdym wieku i o wszystkich typach skóry, ale występuje ona częściej i ma cięższy przebieg u osób o ciemniejszej karnacji.
Plamy soczewicowate często określane są jako lentigo, ale wszyscy jesteśmy bardziej zaznajomieni z określeniem przebarwienia posłoneczne - oraz plamy starcze. Te hiperpigmentacje pojawiają się na częściach ciała wystawionych na słońce, takich jak dłonie, ramiona, klatka piersiowa, twarz i przedramiona. Z wiekiem zwiększają się ich rozmiar i liczba.
Mają pochodzenie środowiskowe (w przeciwieństwie do piegów, które są genetyczne) i często są związane z oparzeniami słonecznymi oraz sezonową ekspozycją na słońce w młodości.
Hiperpigmentacje mogą również występować w obszarach podatnych na otarcia, poddawanych depilacji. Ubrania mogą z czasem powodować przebarwienia, takich miejsc jak łokcie, kolana, pachy i okolice bikini. Mechaniczne pocieranie skóry o tkaninę wywołuje przebarwienia, która zaostrza się przez codzienne czynności.
